Urinarna inkontinencija predstavlja nevoljni gubitak, odnosno nevoljno oticanje urina. To je pretežno problem ženske populacije sa prevalencom u prosjeku od oko 40 odsto, rastući sa 20-30 odsto kod mlađih na oko 50-60 kod starijih osoba. Može biti prolazna, odnosno povremena ili stalna. Prolazna može nastati npr. nakon porođaja ili u toku akutnih infekcija donjeg urinarnog trakta i obično se spontano povlači. Hronična, odnosno stalna inkontinencija može biti rezultat brojnih uzroka i obično je progresivna, odnosno napredujuća.
Iz funkcionalne i anatomske perspektive, donji urinarni trakt razdvajamo na dva dijela: mokraćna bešika kao rezervoar i, otvor ili izlaz iz mokraćne bešike kao sfinkterski mehanizam. Poremećaj bilo kojeg od ova dva dijela može biti uzrok inkontinencije.
TIPOVI INKONTINENCIJE
Razlikujemo nekoliko tipova inkontinencije:
- Stres urinarna inkontinencija (SUI), ona koja nastaje pri fizičkom naporu, naprezanju, kijanju, kašlju, odnosno bilo kojim aktivnostima koje dovode do porasta pritiska u samom trbuhu;
-Urgentna urinarna inkontinencija (UUI), ona koja nastaje kao posledica iz nekog razloga naglo nastale kontrakcije mokraćne bešike, a ti razlozi mogu biti brojni;
-Miješana urinarna inkontinencija (MUI) je kao što joj i samo ime kaže kombinacija prethodna dva tipa inkontinencije sa različitim odnosom zastupljenosti;
- Inkontinencija prelivanja odnosno „overflow” (OI) koja je još i nazvana paradoksalna inkontinencija jer nastaje kao pojava prelivanja urina iz prepunjene mokraćne bešike, a osnovni uzrok je opstrukcija oticanja urina iz mokraćne bešike, ili sa druge strane neki od poremećaja koji dovode do stanja koje se zove „mlitava” bešika.
Kod muškaraca poseban oblik stres urinarna inkontinencija predstavlja ona koja nastaje nakon operativne intervencije (npr. radikalnog otklanjanja prostate) ili nakon traumatskog oštećenja vrata mokraćne bešike /sfinktera uretre.
Većinom stres urinarna inkontinencija se javlja kod žena nakon srednjeg životnog doba i tada je ona obično posledica slabosti i/ili oštećenja mišića karličnog dna.
FAKTORI RIZIKA
Faktori rizika za nastanak urinarne inkontinencije kod žena su:
- starenje,
- trudnoća (razvoj urinarne inkontinencije u toku trudnoće se odražava povećanom vjerovatnoćom razvoja UI kasnije u životu) i
- period nakon porođaja (vaginalni porođaj nosi veći rizik od kasnijeg razvoja UI),
- rađanje krupnije djece,
- broj porođaja (npr.5 porođaja nosi duplo veći rizik od nastanka urinarne inkontinencije kasnije u životu),
- bijele žene imaju veću učestalost UI nego crnkinje ili azijatkinje,
- oralni estrogeni preparati, sa ili bez progesterona povećavaju rizik,
- gojaznost (BMI veći od 30 više nego duplira rizik od UI),
- pušenje ima jasnu vezu sa povećanim rizikom od UI,
- kofein u nekim studijama ima uticaj na češću pojavu urgentne urinarne inkontinencije dok se uticaj kofeina na stres urinarnu inkontinenciju ne primjećuje,
- određena medicinska stanja (npr. DM, depresija,...),
- prolaps karličnih organa je takođe jako bitan uzrok UI.
Kod muškaraca je urgentna urinarna inkontinencija najčešća forma UI. SUI je u vezi sa prethodnom radikalnom operacijom prostate (8-60%) ili postojećim neurogenim oboljenjem.
Stopa remisije, odnosno pojave povlačenja simptoma urinarne inkontinencije je kod muškaraca puno veća nego kod žena.
Urinarna inkontinencija ima veliki uticaj na funkcionisanje osobe, i to kroz izrazito veliki uticaj na sami psihosocijalni aspekt osobe, a u smislu ograničenja rekreativnih aktivnosti, remećenja seksualnog života, poremećaja sna, uticaja na radnu sposobnost, i tako dalje, što sveukupno dovodi do izrazitog poremećaja kvaliteta života osobe.
DIJAGNOZA
Dijagnoza urinarne inkontinencije se postavlja na osnovu:
- Anamneze odnosno sveobuhvatnih informacija o tegobama pacijentkinje/a, podataka o dosadašnjem ličnom kao i porodičnom zdravstvenom stanju, i socioepidemiološkom stanju,
- fizičkog pregleda,
- sertifikovanih upitnika,
- dnevnika mokrenja,
- analize urina,
- određivanja postmikcionog rezidualnog urina,
- testa sa uloškom.
Nakon sprovedenog dijagnostičkog algoritma ulazimo u razmatranje opcija tretmana. Ukoliko postoje stanja kao što su hematurija, bol, ponavljajuće infekcije urinarnog trakta, prethodna zračna terapija u karlici, zatim kod žena prolaps karličnih organa trećeg stepena ili bilo kojeg stepena ako je simptomatski, prethodna hirurška terapija zbog UI, postojanje određenih tumorskih promjena u karlici, sumnje na fistulu, kao i kod muškaraca abnormalan nalaz digitorektalnog pregleda, kao i nalaz sumnjiv na disfuknkciju mokrenja, neophodna su dalja ispitivanja i detaljna specijalistička obrada.
LIJEČENjE
Tretman urinarne inkontinencije može biti konzervativni, medikamentozni i hirurški.
Konzervativni tretman je svaki tretman koji ne uključuje operativno liječenje.
Podrazumijeva liječenje postojećeg zdravstvenog problema koje može biti u vezi sa urinarnom inkontinencijom kao što su srčana oboljenja, hronična bubrežna slabost, šećerna bolest, hronična opstruktivna bolest pluća, neurološka oboljenja uključujući šlog i multiplu sklerozu, opšti kognitivni poremećaji, poremećaji sna, depresija, metabolički sindrom. Takođe, neophodno je u potpunosti sagledavanje terapije koju pacijent koristi, kao i tretman opstipacije ukoliko postoji. Korišćenja higijenskih uložaka je takođe od značaja i preporučuje se.
Promjena stila života ima takođe značajno mjesto u tretmanu, i ona uključuje tretman gojaznosti, prestanak pušenja, usklađivanje nivoa fizičke aktivnosti i higijensko dijetetski režim.
Za one sa kognitivnim oštećenjima može se primijeniti mokrenje na zahtjev staratelja.
Trening bešike se koristi kao prva linija terapije onima sa UUI i MUI, dok se vježbe mišića karličnog dna ili tzv. Kegelove vježbe, najmanje tri mjeseca, koriste kao prva linija terapije za žene sa SUI ili MUI uključujnući i starije žene i stanja posle porođaja, kao i za muškarce nakon radikalne prostatektomije.
Ukoliko osoba ima MUI neophodno je prvo tretirati najizraženiji simptom, odnosno komponentu urinarne inkontinencije koja je najzastupljenija.
Medikamentozni tretman podrazumijeva korišćenje antimuskarinika ili β3-adrenergičkih agonista za one sa UUI. Duloxetin se koristi za one sa SUI kod kojih je hirurško liječenje kontraindikovano. Primjenjujemo i preparate vaginalnog estrogena za postmenopauzalne žene sa inkontinencijom urina i vulvovaginalnom atrofijom.
Desmopresin je lijek koji se može koristiti za kratkoročnu kontrolu urinarne inkontinencije i nikako ne bi ga trebalo koristiti za njenu dugoročnu kontrolu, i u toku njegove primjene obavezno je kontrolisati nivo Na u serumu.

---

​Hirurške procedure sa manje rizika
Hirurški tretman se preporučuje kod žena sa nekomplikovanom SUI (bez prethodne hirurgije, bez neurogene disfunkcije donjeg urinarnog trakta, bez udruženog genitourinarnog prolapsa, i ukoliko ne planiraju trudnoću. Tretman se svodi na ugradnju tzv.traka odnosno ugradnja „Mid-urethral sling“, zatim kolposuspenzija ili autologni fascijalni sling. Takođe mogu se koristiti i tzv. „bulking“ agensi ali su oni manje efikasni, neophodno je ponavljanje tretmana i koriste se kod onih koji zahtijevaju proceduru sa manje rizika.
Kod žena sa komplikovanim SUI hirurško liječenje je neophodno sprovoditi u ekspertskim centrima i njihov tretman je uglavnom individualizovan.
Ženama sa udruženim SUI i prolapsom pelvičnih organa treba ponuditi simultano hirurško liječenje i jednog i drugog stanja.
Muškarcima sa SUI nakon radikalne prostatektomije mogu se ponuditi mogućnosti hirurškog liječenja kao što su „sling procedure“ ili tzv. trake, kao i ugradnja arteficijelnog sfinktera.
Pacijenti sa inkontinencijom urina koja je posledica refraktorne hiperaktivnosti detrusora mogu biti tretirani intravezikalnim injekcijama Botulin toksina A, zatim stimulacijom (neuromodulacija) sakralnog nerva, kao i cistoplastikom.
I kada je hirurško liječenje MUI u pitanju važi isto da je neophodno prvo tretirati najizraženiji simptom, odnosno komponentu urinarne inkontinencije koja je najzastupljenija.



”Promjena stila života ima takođe značajno mjesto u tretmanu, i ona uključuje tretman gojaznosti, prestanak pušenja, usklađivanje nivoa fizičke aktivnosti i higijensko dijetetski režim